A large body of literature indicates that physical activity in general is associated with a variety of health benefits. Mountain sport activities (e.g., mountain hiking, climbing, mountaineering, or skiing) are considered popular modalities of physical activity in both inhabitants of and tourists in mountainous areas. In addition, the majority of mountain sport activities show characteristics that may be favorable for a positive influence on mental health. However, the potential of mountain sport activities on mental health parameters (including, but not limited to affective state, stress, coping abilities, self-efficacy, and quality of life) has been less researched compared to non-mountain sport activities. Therefore, the aims of the present narrative review are to identify characteristics of mountain sport activities related to potential influences on mental health and to summarize current findings on the acute and longer-term effects of sport activities in mountainous areas on affective state and on mental health in general. Furthermore, hypotheses aiming to explain these effects are discussed. Although mountain sport activities show a large diversity in their features, many modalities share characteristics that can be considered relevant in the context of both short-term effects on affective states and of longer-term effects on mental health (Figure 1). Already existing secondary literature focusing specifically on mountain sport activities is limited to one systematic review in the context of mountaineering (Jackman et al., 2020) and one narrative review on health effects of skiing (Burtscher et al., 2019). Original articles for acute effects on affective state and for longer-term effects on mental health parameters were found for mountaineering/alpine climbing, sport climbing, mountain hiking, skiing, and mountain biking. In summary, it can be said that single bouts of mountain sport activities have the potential to positively influence affective state. Observations on negative affective state during the activity are explained by the focus that the participants need to overcome the challenges during the activities. Positive longer-term effects on mental health by mountain sport activity programs are reported in literature. Negative effects on mental health are reported less frequently and occur primarily in the case of accidents or are related to the strenuous experiences during mountaineering expeditions. Potential benefits of mountain sport activities can be explained using approaches related to the physical activity (similar to non-mountain sport activities, e.g., self-efficacy hypothesis) and the environmental conditions in which the activities are practiced (e.g., attention restoration theory). However, the number of studies on hypotheses explaining mental health effects is limited. In addition, not all modalities of mountain sport activities are represented in the literature. In particular, mechanistic considerations of the decisive factors in the various mountain sport activities that can influence mental health would be desirable. References Burtscher, M., Federolf, P. A., Nachbauer, W., & Kopp, M. (2019). Potential health benefits from downhill skiing. Frontiers in Physiology, 9, Article 1924. https://doi.org/10.3389/fphys.2018.01924 Jackman, P. C., Hawkins, R. M., Burke, S. M., Swann, C., & Crust, L. (2020). The psychology of mountaineering: A systematic review. International Review of Sport and Exercise Psychology, 16(1), 27-65. https://doi.org/10.1080/1750984x.2020.1824242

Obszerna literatura wskazuje, że aktywność fizyczna w ogóle wiąże się z szeregiem korzyści zdrowotnych. Sporty górskie (np. wędrówki górskie, wspinaczka, wspinaczka górska czy narciarstwo) są uważane za popularne formy aktywności fizycznej zarówno wśród mieszkańców obszarów górskich, jak i turystów. Ponadto większość aktywności w sportach górskich wykazuje cechy, które mogą korzystnie wpływać na zdrowie psychiczne. Jednakże wpływ uprawiania sportów górskich na parametry zdrowia psychicznego (w tym między innymi stan emocjonalny, stres, umiejętności radzenia sobie, poczucie własnej skuteczności i jakość życia) był mniej zbadany w porównaniu z zajęciami sportowymi poza górami. Dlatego celem niniejszego przeglądu narracyjnego jest identyfikacja cech charakterystycznych aktywności w sportach górskich związanych z potencjalnym wpływem na zdrowie psychiczne oraz podsumowanie bieżących ustaleń na temat doraźnych i długoterminowych skutków aktywności sportowej na obszarach górskich na stan emocjonalny i zdrowie psychiczne zazwyczaj. Omówiono także hipotezy mające na celu wyjaśnienie tych efektów. Chociaż sporty górskie charakteryzują się dużą różnorodnością, wiele modalności ma wspólne cechy, które można uznać za istotne zarówno w kontekście krótkoterminowego wpływu na stany afektywne, jak i długoterminowego wpływu na zdrowie psychiczne (ryc. 1).Istniejąca już literatura wtórna skupiająca się szczególnie na sportach górskich ogranicza się do jednego przeglądu systematycznego w kontekście alpinizmu (Jackman i in., 2020) i jednego przeglądu narracyjnego na temat skutków zdrowotnych jazdy na nartach (Burtscher i in., 2019). Znaleziono oryginalne artykuły dotyczące ostrego wpływu na stan afektywny i długoterminowego wpływu na parametry zdrowia psychicznego dotyczące wspinaczki górskiej/wspinaczki alpejskiej, wspinaczki sportowej, turystyki górskiej, narciarstwa i kolarstwa górskiego. Podsumowując, można stwierdzić, że pojedyncze sesje uprawiania sportów górskich mogą potencjalnie pozytywnie wpływać na stan emocjonalny. Obserwacje dotyczące negatywnego stanu afektywnego podczas zajęć można wytłumaczyć skupieniem się na tym, że uczestnicy muszą przezwyciężyć wyzwania podczas zajęć. W literaturze donoszono o pozytywnym, długoterminowym wpływie programów aktywności sportowej na zdrowie psychiczne na zdrowie psychiczne. Negatywne skutki dla zdrowia psychicznego są zgłaszane rzadziej i występują przede wszystkim w przypadku wypadków lub są związane z uciążliwymi przeżyciami podczas wypraw górskich. Potencjalne korzyści wynikające z uprawiania sportów górskich można wyjaśnić, stosując podejścia związane z aktywnością fizyczną (podobnie jak w przypadku sportów innych niż górskie, np. hipoteza własnej skuteczności) i warunkami środowiskowymi, w których uprawiane są te zajęcia (np. teoria przywracania uwagi).Jednak liczba badań dotyczących hipotez wyjaśniających wpływ na zdrowie psychiczne jest ograniczona. Ponadto nie wszystkie sposoby uprawiania sportów górskich są reprezentowane w literaturze. W szczególności pożądane byłoby mechaniczne rozważenie decydujących czynników w różnych sportach górskich, które mogą mieć wpływ na zdrowie psychiczne. Referencje Burtscher, M., Federolf, PA, Nachbauer, W. i Kopp, M. (2019). Potencjalne korzyści zdrowotne wynikające z narciarstwa zjazdowego. Frontiers in Physiology, 9, artykuł 1924. https://doi.org/10.3389/fphys.2018.01924 Jackman, P. C., Hawkins, R. M., Burke, S. M., Swann, C. i Crust, L. (2020). Psychologia alpinizmu: przegląd systematyczny. Międzynarodowy przegląd psychologii sportu i ćwiczeń, 16(1), 27-65. https://doi.org/10.1080/1750984x.2020.1824242